© 2019 - batliveru
- Jan 16, 2014 - Новых сяброў нажывай, але старых не забывай.Не той друг, што мёдам мажа, а той, што праўду кажа.
- Компании из TAM.BY, расположенные в Гомеле по запросу: прыказки пра сяброу.
Feb 16, 2016 - Прыказкі і прымаўкі. Дай, божа, даваць, а не прасiць. Лепш сто сяброў, як сто рублёў. *** Не зыч лiха другому, каб не давялося. Дзецям было цікава даведацца, што менавіта прыказкі і прымаўкі ярка. Пра час, пра словы і мову, пра дом і сям'ю, пра розум і веды, пра сяброў, пра.
Вершы Пра Сяброуства Для Дзяцей
Страницы: 7 Прыказкі і прымаўкі У багацейшай фальклорнай скарбніцы беларусаў прыказкі і прымаўкі - малыя жанры вусна-паэтычнай творчасці - займаюць асобае месца дзякуючы сваёй устойлівасці, багатай змястоўнасці, поліфункцыянальнасці, запатрабаванасці ва ўсе эпохі і 'неўміручасці'. У лапідарнай высокамастацкай форме прыказкі і прымаўкі сканцэнтравалі ў сабе шматвяковы жыццёвы і працоўны вопыт, мудрасць народа, яго погляды на сусвет, прыроду, грамадскія з'явы, сямейныя ўзаемаадносіны, працу, асабліва на земляробства, - словам, на ўсё, з чым сутыкаўся і сутыкаецца чалавек у розныя гістарычныя перыяды. 'Прыказкай называецца лаканічнае, часцей за ўсё вобразнае, устойлівае выслоўе з павучальным зместам, якое мае прамы ці пераносны сэнс.
У прыказцы выказваецца закончаная думка, якая можа асацыятыўна характарызаваць разнастайныя з'явы дзякуючы шырокім абагульненням. Эстэтычнай завершанасцю вызначаецца і мастацкі вобраз прыказкі. У адрозненне ад прыказкі прымаўка характарызуецца незавершанасцю думкі; яна не мае такога абагульняльнага значэння і выкарыстоўваецца толькі ў канкрэтных выпадках, каб адцяніць, напрыклад, пэўную рысу чалавека, яго ўчынак, раскрыць сутнасць грамадскай або прыроднай з'явы. Сэнс прымаўкі можна зразумець толькі ў кантэксце' - такое азна-чэнне прыказкі і прымаўкі даецца ў падручніку для вышэйшых на-вучальных устаноў 'Беларуская вусна-паэтычная творчасць' (С. І з ім можна пагадзіцца. Але ў ніводным парэміяграфічным зборніку прыказкі і прымаўкі асобна не змяшчаюцца таму, што яны маюць шмат агульных рыс, функцый, у выніку чаго іх цяжка адрозніваць У прадмове да зборніка 'Беларускія народныя прыказкі і прымаўкі', складзенага Ф.
Янкоўскім, М. Суднік пагаджаецца з думкай, што прыказкі маюць завершаную думку, сэнс якой па-шыраецца на аналагічныя з'явы. Прымаўкі - устойлівыя ходкія выслоўі з незавершанай думкай.
Для прыкладу ён прыводзіць фразеалагічнае словазлучэнне 'чужымі рукамі жар заграбаць', у якім не хапае выказніка і таму як выслоўе з незавершанай думкай ён гэта выслоўе адносіць да прымаўкі. 'Калі ж дадаць адсутны член сказа, прымаўка набывае сэнс сінтаксічна закончанага выказван-ня і ператвараецца ў прыказку, напрыклад: 'Любіць чужымі ру-камі жар заграбаць' 1.
Разам з тым, М.Суднік лічыць, што 'іншы раз прымаўкі па сваёй канструкцыі супадаюць з прыказкамі' і спасылаецца на выраз: 'У яго не ўсе дома', - сінтаксічная будова якога, па яго словах, 'не дае падстаў для размежавання'. Важнейшым крытэрыем у такім выпадку 'з'яўляецца сэнс выказвання'. Прыведзены выраз не мае сінтэзуючага абагульняючага значэння і можа ўжывацца толькі ў канкрэтным выпадку, таму М.Суднік прыходзіць да вы-сновы, што гэты выраз 'будзе нічым іншым, як прымаўкай, паколькі выказванне ў ім звернута да пэўнага чалавека' 2. Разважанні М.Судніка - сведчанне таго, што размежаванне двух жанраў - прыказкі і прымаўкі - справа нялёгкая, патрабуе глыбокага ўдумлівага разгляду не толькі будовы, але і сэнсу афарыстычнага выслоўя, іншых асаблівасцей кожнага з гэтыхжанраў. Паходжанне прыказак і прымавак даследчыкі выводзяць перш за ўсё з працы, працоўнага вопыту народа, замацаванага ў афарызмах, з назірання за прыродай, з вусна-паэтычныхтвораў - за-моў, песень, казак, апавяданняў, анекдотаў, мудраслоўяў, літаратурных твораў і іншых крыніц. На працягу ўсёй гісторыі чалавецтва ішоў працэс адмірання і ўзнікнення новых прыказак і прымавак, расшырэння іх семантыкі або звужэння значэння, увогуле гэтыя мудрыя паэтычныя творы спадарожнічаюць народу з глыбокай старажытнасці да нашага часу.
Сфера адлюстравання рэчаіснасці ў прыказках і прымаўках такая ж разнастайная як само жыццё чалавека ў розныя гістарычныя часы. Найбольш старажытныя прыказкі, прысвечаныя прыродзе, расліннаму і жывёльнаму свету. У іх адлюстраваліся народныя веды, гаспадарчы практычны вопыт. Перш за ўсё селянін з вялікай пашанай ставіўся да зямлі, своеасабліва абагаўляў яе: 'Зямелька багацей за ўсіх'. Міфалагічныя ўяўленні адбіліся ў народных па-рэміях аб прыродных стыхіях: вадзе, агню. Звук стартующей ракеты без регистрации. Диалог на казахском языке на тему спорт.
Моц і небяспечнасць гэтых стыхій адлюстроўваецца па-рознаму, з паказам дабра і зла, якія прыносяць яны людзям: 'Вада камень прабівае'; 'Вада не бяда: пастаяла і пайшла'; 'Дзе вада, там і бяда'; 'Вады бойся, як агню'; 'Вада і агонь - усяму сіла'; 'Загнём не жартуй і вадзе не вер'; 'Агонь горш за злодзея: злодзей хоць вуглы пакіне, а агонь нічо-га', 'Змалой іскры вялікі агоньбывае'. Успрымаў як боства ў далёкім мінулым народ і сонца. Міфалагема сонца шырока адлюстравалася ў песняхі казках. У прыказках і прымаўках найбольш ярка адбілася сувязь сонца і месяца з га-спадарчай дзейнасцю чалавека, у прыватнасці з яго аграрныміклопатамі: 'Колас добра не спее, калі сонца не грэе'; 'Усякаму чалавеку адно тое самае сонца свеціць'; 'Чым сонца яснее, тым месяц смутнее'; 'Маладзік рогі задраў - на пагоду'. Зпагодай се-лянін звязваў свае надзеі на ўраджай: 'Дожджык у пору - усё роўна, што золата'; 'Будзе дождж ісці - будзе хлеб расці'; 'Шмат снегу - шмат хлеба'. Гаспадарчы вопыт праяўляўся і ў назіраннях за прыродай па прыкметах: 'Сустрэў грака - вясну сустракай';'Жаўранак прылятае на праталіну, шпак на прагаліну, жораў з цяплом, ластаўка з лістом'; 'Дзяцел дзяўбе ў сцяну, дык мяцеліца будзе'; 'Калі бяроза перад вольхай ліст распусціць, то лета будзе сухое, калі вольха наперад - мокрае'; 'Калі ўрадзіла ляшчына, то ўродзіць і ярына'. У прыказках надзвычай добра адлюстраваўся народны земляробчы каляндар.
Па іхсэнсу селянін арыентаваўся ў сваёй працы. Напрыклад, па прыкметах пагоды ў пэўныя месяцы прадказвала-ся пагода ў іншыя поры года: 'Студзень імглісты - мокры год, студзень халодны - позняя вясна і дажджлівае лета'; 'Калі ў лютым трываюць сталыя марозы - лета гарачае'; 'Люты халодны і сухі -жнівень гарачы'; 'Які сакавік, такі красавік'; 'Сухі мароз, моцны май - будзе жыта, як гай' і г.д. Разгледжаная намі невялікая частка прыказак і прымавак з'яўляецца дастатковым сведчаннем таго, наколькі шырока адлюстраваўся ў іх аграрны вопыт селяніна і якую ролю яны адыгрывалі.
Працавіты беларускі народ ярка выказаў у сваіх парэміях адносіны да працы, якую ён славіць, а ганьбіць бяздзейнасць. Па стаўленню да працы ацэньваецца чалавек: 'Працы і світкі не саромейся', 'Праца і сіла горы звернуць', 'Хто гадуе, той і мае', 'Хто працуе, таму і шанцуе', 'Не той харош, хто тварам прыгож, а той харош, хто на справу гож', 'Дай, Божа, усё ўмець, да не ўсё рабіць', 'Якая справа, такая й слава', 'Хто рана ўстае, таму Бог дае', 'Паспяшыш - людзей насмяшыш', - гэтыя і шматлікія іншыя беларускія прыказкі і прымаўкі выразна адлюстроўваюць на-родны погляд на працу як крыніцу чалавечага жыцця і дабрабыту. Вялікая тэматычная група прыказак і прымавак прысвечана матэрыяльнаму быту: сядзібе, жыллю, жывёлагадоўлі, харчаван-ню, адзенню і інш. Гаспадарлівасць селяніва ацэньвалася перш за ўсё па знешняму выгляду падвор'я: 'Паглянем, што ў вас робіцца ў двары - скажам, якія вы гаспадары', 'Не пытайся які гаспадар, як вароты падаюць'. 'У добрага гаспадара ўсё ёсць', 'Свой дваро-чак, як вяночак', - сцвярджае народная мудрасць. Ва ўсе часы для кожнага чалавека важнейшай каштоўнасцю было жыллё, і гэта не магло не адбіцца ў прыказках і прымаўках:'Свая хатка як родная матка', 'Чужая хата гаршэй ката', 'Не дай Бог у чужой хаце жыць, у чужой хаце печы паліць', 'У сваёй ха-це і вуглы памагаюць'.
Але, як гаворыцца ў прыказцы: 'Не слаўна хата вугламі, да пірагамі', 'У рабочай хаце густа, а ў лянівай пу-ста', 'ЯкаяАгатка, такая і хатка', 'Ухатухоцьдрэнналезці, абы было што есці'. І сапраўды, у любой хаце 'Благая чэсць, калі не-чага есць', 'Хоць вазьмі ды зубы на паліцу палажы'. Для селяніна важней за ўсё быў хлеб. Аб гэтым сведчаць многія прыказкі і прымаўкі: 'Хлеб - усяму галава'; 'Не той багаты, хто мае срэбра і золата, а той багаты, хто мае хлеб'; 'Найс-мачнейшы хлеб ад сваёй працы'; 'Калі ёсць хлеб ды вада - гэта не бяда'; 'Без хлеба няма абеда'.
Прыказкі Пра Сяброуства
Цікава суадносіцца хлеб з рознымі членамі сям'і: 'Хлеб не зяць - паглядзяць ды з'ядзяць', 'Хлеб не нявеста: як спячэцца, так і з'есца', 'Хлеб не свякроў, з'ядзім да пакроў', 'Хлеб не маці, не будзе касцей аб'ядаці'. Па колькасці прыказкі і прымаўкі пра хлеб пераважаюць усе іншыя, прысвечаныя харчаванню. У іх адлюстравалася вялікая пашана людзей працы да хлеба як асновы харчавання. Вялікую групу складаюць прыказкі і прымаўкі, прысвечаныя грамадскаму жыццю ў розныя гістарычныя перыяды. Свае патрыятычныя пачуцці народ выказаў трапнымі парэміямі: 'У родным краю, як у раю', 'Дарагая тая хатка, дзе радзіла мяне матка', 'Усюды добра, а дома лепей', 'Не дай, доля, у прымах жыць і на чужыне загінуць', 'Родная зямля - маці, чужая ста-ронка - мачаха'. Як і ў творах іншых фальклорных жанраў, у прыказках і прымаўках адлюстраваліся сацыяльныя адносіны ў розныя эпохі: прыгону ('Паны балююць, а мужыкі гаруюць', 'У пана горла - прорва: тысяча працуе, адзін прагарцуе', 'Ці ад пана, ці ад цівуна, а ўсё баліць ад бізуна'); капіталізму ('Каза лазу дзярэ, казу дзярэ пастух, пастуха дзярэ пан, а пана дзярэ юрыст, а юрыста чартоў трыста', 'Як з гангуркі руды не вымыеш, так з хазяіна праўды не вызнаеш').
Прыказки Пра Сяброу
Нямала існуе прыказак, у якіх ухваляецца калектывізм, сяброўства: 'Моцны статак чарадою, а людзі грамадою', 'Калі робіш укупе, не баліцьу пупе', 'Бярыся дружна - не будзе грузна', 'Новых сяброў нажывай, але і старых не забывай'.Традыцыйныя народныя прыказкі актыўна выкарыстоўваліся ў савецкі час, жывуць яны і зараз. Прапагандысцкую і выхаваўчую ролі адыгралі прыказкі ў гады Вялікай Айчыннай вайны.